मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ
स्पर्धा परीक्षेच्या वेगवेगळ्या पदासाठी घेण्यात येणाऱ्या परीक्षेसाठी तसेच सरसेवा भरतीसाठी सगळ्यात महत्वाचा विषय म्हणजे भाषा विषय. विशेष करून महाराष्ट्रातील राज्य पातळीवरील परीक्षेसाठी जास्तचं महत्वाचा. भाषा विषयातील मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ खालील प्रमाणे…
| मराठी म्हणी | त्यांचे अर्थ | |
| 1 | इकडे आड तिकडे विहीर | दोन्ही बाजूंनी अडचणीची परिस्थिती असणे. |
| 2 | उठता लाथ बसता बुकी | प्रत्येक कृत्याबद्दल अद्दल घडविण्यासाठी पुन्हा पुन्हा शिक्षा करणे. |
| 3 | उडत्या पाखरची पिसे मोजणे | अगदी सहजपणे अवघड गोष्टीची परीक्षा करणे. |
| 4 | उधारीचे पोते सव्वाहात रिते | उधारी घेतलेल्या गोष्टीत तोटा ठरलेलाच असतो. |
| 5 | आईजीच्या जीवावर बाईजी उदार | दुसर्‍याचा पैसा खर्च करून औदार्य दाखविणे. |
| 6 | आपल्याच पोळीवर तूप ओढणे | फक्त स्वत:चाच तेवढा फायदा साधून घेणे. |
| 7 | आंधळे दळते कुत्रं पीठ खाते | एकानं काम करावं आणि दुसर्‍यांनं त्याचा फायदा घ्यावा. |
| 8 | आधी पोटोबा मग विठ्ठोबा | आदी पोटाची सोय पाहावी नंतर देवधर्म करावा. |
| 9 | अडला हरी गाढवाचे पाय धरी | एखाद्या हुशार माणसाला देखील अडचणीच्या वेळी मूर्ख माणसाची विनवणी करावी लागते. |
| 10 | आंधळा मागतो एक डोळा, देव देतो दोन डोळे | अपेक्षेपेक्षा जास्त फायदा होणे. |
| 11 | अति शहाणा त्याचा बैल रिकामा | जो माणूस फार शहाणपणा करायला जातो. त्याचे मुळीच काम होत नाही. |
| 12 | आधी शिदोरी मग जेजूरी | आधी भोजन मग देवपूजा |
| 13 | असतील शिते तर जमतील भुते | एखाद्या माणसाकडून फायदा होणार असला की त्याच्या भोवती माणसे गोळा होतात. |
| 14 | आचार भ्रष्टी सदा कष्टी | ज्याचे आचार विचार चांगले नसतात. तो नेहमी दु:खी असतो. |
| 15 | आठ हात लाकूड अन नऊ हात ढिपली | अत्यंत मूर्खपणाची अतिशयोक्ती. |
| 16 | एका माळेचे मणी | सगळीच माणसे सारख्या स्वभावाची. |
| 17 | एका हाताने टाळी वाजत नाही | दोघांच्या भांडणात पूर्णपणे एकट्यालाच दोष देता येत नाही किंवा एखाद्या कृत्यात दोघेही दोषी असणे. |
| 18 | आईचा काळ बायकोचा मवाळ | आईकडे दुर्लक्ष करून बायकोची काळजी घेणारा |
| 19 | आधीच उल्हास त्यात फाल्गुन मास | मुळातच आळशी माणसाच्या आळशी वृत्तीला पोषक अवस्था निर्माण होणे. |
| 20 | आपलेच दात आपलेच ओठ | आपल्याच माणसाने चूक केल्यावर अडचणीचे स्थिती निर्माण होणे. |
| 21 | अगं अगं म्हशी मला कोठे नेशी | स्वत:ची चूक मान्य करण्याऐवजी त्यासाठी इतरांवर दोष ठेवणे. |
| 22 | आपला हात जगन्नाथ | आपली प्रगती आपल्या कर्तृत्वावर अवलंबून असते. |
| 23 | अति तेथे माती | कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक वाईटच असतो. |
| 24 | आयत्या बिळात नागोबा | दुसर्‍याने स्वत:साठी केलेल्या गोष्टीचा आयता फायदा उठविणे. |
| 25 | आधी बुद्धी जाते नंतर लक्ष्मी जाते | अगोदर आचरण बिघडते नंतर दशा बदलते. |
| 26 | चिंती परा येई घरा | दुसर्‍याबदल मनात वाईट विचार आलेकी स्वत:चेच वाईट होते. |
| 27 | चोर सोडून सान्याशाला फाशी | खर्‍या गुन्हेगाराला शासन न करता दुसर्‍याच निरपराध माणसाला शिक्षा देणे. |
| 28 | चोराच्या उलटया बोंबा | स्वत:च गुन्हा करून दुसर्‍यावर आळ घेणे. |
| 29 | चोराच्या मनात चांदणे | वाईट माणसांनाच वाईट माणसांच्या युक्त्या कळतात. |
| 30 | इच्छा तेथे मार्ग | एखादी गोष्ट करण्याची इच्छा असेल तर काहीतरी मार्ग निघतोच. |
| 31 | उंदराला मांजर साक्ष | वाईट कृत्य करतांना एकमेकांना साक्ष देणे. |
| 32 | एक ना घड भारभर चिंध्या | एकाच वेळी अनेक कामे करायला घेतल्यावर सर्वच कामे अर्थवट होण्याची अवस्था. |
| 33 | हत्ती गेला पण शेपूट राहिले | कामाच्या बहुतेक भाग पूर्ण झालं आणि फक्त थोडे शिल्लक राहिला |
| 34 | हलवायाच्या घरावर तुळशीपत्र | परस्पर दुसऱ्याची वस्तू तिसर्‍याला देणे स्वतःला झीज लागू न देणे |
| 35 | हत्ती बुडतो अन् शेळी ठाव मागते | जेथे भलेभले हात टेकतात तेथे लहान बडेजाव दाखवितात |
| 36 | हात ओला तर मित्र भला | म्हणजेच तुमच्या पासून काही फायदा होणार असेल तर लोक तुमचे गोडवे गातात |
| 37 | हात फिरे तिथे लक्ष्मी वसे | उद्योगी माणसाच्या घरी संपत्ती नांदते |
| 38 | हातच्या काकणाला आरसा कशाला | स्पष्ट असलेल्या गोष्टीला पुरावा नको |
| 39 | हाजिर तो वजीर | जो ऐन वेळेला हजर असतो त्याचाच फायदा होतो |
| 40 | हातचे सोडून पळत्याच्या मागे लागणे | जे आपल्या हातात आहे ते सोडून दुसरे मिळेल या आशेने हातातली सोडण्याची पाळी येणे |
| 41 | हिरा तो हिरा गार तो गार | गुणी माणसाचे गुण प्रकट झाल्यावाचून राहत नाहीत |
| 42 | हिऱ्या पोटी गारगोटी | चांगल्या च्या पोटी नाठाळ |
| 43 | होळी जळाली आणि थंडी पळाली | होळीनंतर थंडी कमी होते |
| 44 | श्रीच्या मागोमाग ग येतो | संपत्तीबरोबर गर्व येतो |
| 45 | ऐकावे जनाचे करावे मनाचे | लोकांचे ऐकून घ्यावे व मग आपल्याला जे योग्य वाटेल ते करावे. |
| 46 | एका म्यानात दोन तलवारी राहू शकत नाहीत | दोन तेजस्वी माणसे एकत्र गुण्यागोविदाने नांदू शकत नाहीत दोन सवती एका घरात सुखासमाधानाने राहू शकत नाहीत. |
| 47 | आपण हसे लोकाला, शेंबूड आपल्या नाकाला | ज्या दोषाबद्दल आपण दुसर्‍याला हसतो. तोच दोष आपल्या अंगी असणे. |
| 48 | आपला तो बाब्या दुसर्‍याचं ते कारटं | स्वत:चे चांगले आणि दुसर्‍यांचे वाईट अशी प्रवृत्ती असणे. |
| 49 | अळी मिळी गुप चिळी | रहस्य उघडकीला येऊ नये म्हणून सर्वांनी मूग गिळून बसणे. |
| 50 | अहो रूपम अहो ध्वनी | एकमेकांच्या मर्यादा न दाखवता उलटपक्षी खोटी स्तुती करणे. |
| 51 | ओळखीचा चोर जीवे न सोडी | ओळखीचा शत्रू हा अनोळखी शत्रूपेक्षा धोकादायक असतो. |
| 52 | कर नाही त्याला डर कशाला | ज्याने काही गुन्हा किंवा वाईट गोष्ट केली नाही त्याने शिक्षा होण्याचे भय कशाला बाळगावयाचे |
| 53 | कामापुरता मामा ताकापुरती आजी | आपले काम करून घेईपर्यंत एखाद्याशी गोड बोलणे. |
| 54 | काळ आला होता. पण वेळ आली नव्हती | नाश होण्याची वेळ आली असताना थोडक्यात बचावणे. |
| 55 | काठी मारल्याने पानी दुभंगत नाही – | रक्ताचे नाते तोडून म्हणता तुटत नाही. |
| 56 | कडू कारले तुपात तळले सारखरेत घोळले तरीही कडू ते कडूच | किती ही प्रयत्न केला तरीही माणसाचा मूळ स्वभाव (दूर्वर्तणी) बदलत नाही. |
| 57 | कुडी तशी पुडी | देहाप्रमाणे आहार असतो. |
| 58 | कधी तुपाशी तर कधी उपाशी | संसारिक स्थिती नेहमी सारखीच राहत नाही त्यात कधी संपन्नता येते तर कधी विपन्नावस्था येते. |
| 59 | कावळा बसायला अन फांदी तुटायला | परस्परांशी कारण-संबंध नसताना योगायोगाने दोन गोष्टी एकाचवेळी घडणे. |
| 60 | कुत्र्याचे शेपूट नळीत घातले तरी वाकडे ते वाकडेच | कितीही प्रयत्न केले तरी काहीचा मूळस्वभाव बदलत नाही. |
| 61 | कुंपणाने शेत खाल्ले तर दाद न्यावी कुणीकडे | रखवालादारानेच विश्वासघात करून चोरी करणे. |
| 62 | कोल्हा काकडीला राजी | क्ष्रुद्र माणसे क्षुद्र गोष्टीनीही खुश होतात. |
| 63 | गाड्याबरोबर नळ्याची यात्रा | मोठ्यांच्या आश्रयाने लहानांचाही फायदा होतच असतो. |
| 64 | शितावरून भाताची परीक्षा | वस्तूच्या लहान भागावरून त्या संपूर्ण वस्तूची परीक्षा होती |
| 65 | शेरास सव्वाशेर | चोरावर मोर एकाला दुसरा वरचढ भेटणे |
| 66 | शेजी देईल काय आणि मन धायेल काय ? | शेजारणीने एखादा पदार्थ सढळ हाताने करून दिला तरीच मनाची तृप्ति होऊ शकत नाही |
| 67 | शेजीबाईची कढी, धावधाव वाढी | एकाची वस्तू घेऊन दुसऱ्यावर उपकार दाखविणे |
| 68 | शुद्ध बीजापोटी फळे रसाळ गोमटी | चांगल्या च्या पोटी चांगल्याच गोष्टी येतात |
| 69 | सगळेच मुसळ केरात | मुख्य महत्त्वाच्या गोष्टींकडे दुर्लक्ष झाल्याने घेतलेले सर्व परिश्रम वाया जाणे |
| 70 | सरड्याची धाव कुंपणापर्यंतच | प्रत्येकाच्या कामास त्याची शक्ती वा वकूब यांची मर्यादा पडते |
| 71 | समर्थाघरचे श्वान त्याला सर्व देती मान | मोठा च्या घरच्या शूद्रालाही मान द्यावा लागतो |
| 72 | संन्याशाच्या लग्नाला शेंडीपासून सुरुवात | एखाद्या गोष्टीचा आरंभ मुळापासून करणे |
| 73 | लाज नाही मला कोणी काही म्हणा | निर्लज्ज मनुष्य दुसऱ्याच्या टीकेची पर्वा करत नाही |
| 74 | लेकी बोले सुने लागे | एकाला उद्देशून पण दुसऱ्याला लागेल असे बोलणे |
| 75 | लोका सांगे ब्रह्मज्ञान स्वतः मात्र कोरडे पाषाण | लोकांना उपदेश करायचा पण स्वता मात्र त्याप्रमाणे वागायचे नाही |
| 76 | वळणाचे पाणी वळणावर जाणे | निसर्गाच्या नियमाप्रमाणे ज्या गोष्टी घडायच्या त्या घडतच राहणार |
| 77 | वरातीमागून घोडे | योग्य वेळ निघून गेल्यावर काम करणे |
| 78 | वारा पाहून पाठ फिरविणे | परिस्थिती पाहून वर्तन करणे |
| 79 | वाहत्या गंगेत हात हात धुणे किंवा आपल्या तव्यावर पोळी भाजून घेणे | सर्व साधने अनुकूल असली की होईल तो फायदा करून घेणे |
| 80 | गाढवापुढे वाचली गीता अन कालचा गोधळ बारा होता | मूर्खाला केलेला उपदेश वाया जातो. |
| 81 | कोरड्याबरोबर ओले ही जळते | निरपराध्याची अपराध्यासोबत गणना करणे |
| 82 | कोंबडे झाकले म्हणून तांबडे फुटायचे राहत नाही | निश्चित घडणारी घटना कोणाच्याही प्रयत्नाने टाळता येत नाही. |
| 83 | काखेत कळसा नि गावाला वळसा | हरवलेली वस्तु जवळ असतानाही इतरत्र शोधत राहणे. |
| 84 | कावळ्याच्या शापाने गाय मरत नाही | क्षुद्र माणसांनी केलेल्या दोषा रोपाने थोरांचे नुकसान होत नसते. |
| 85 | खाण तशी माती | आई वडिलाप्रमाणे त्यांच्या मुलांचे वर्तन होणे. |
| 86 | खर्‍याला मरण नाही | खरे कधी लपत नाही, सत्य मेव जयते! |
| 87 | कानामगून आली आणि तिखट झाली | मागून येऊन वरचढ होणे. |
| 88 | करावे तसे भरावे | जसे कृत्य असेल त्याप्रमाणे चांगलेवाईट फळ भोगावे लागते. |
| 89 | कधी गाडीवर नाव तर कधी नावेवर गाडी | कधी गरीबी तर कधी श्रीमंती येणे. |
| 90 | कुर्‍हाडीचा दांडा गोतास काळ | आपलाच माणूस आपल्या नाशाला कारणीभूत होतो. |
| 91 | खाऊ जाणे ते पचवू जाणे | एखादे कृत्य धाडसाने करणारा त्याचे परिणाम भोगण्यासही समर्थ असतो. |
| 92 | खाईन तर तुपाशी नाहीतर उपाशी | परिस्थितीशी जुळवून न घेता हट्टीपणाने वागणारा. |
| 93 | खाऊन माजवे टाकून माजू नये | पैशाच्या संपतीचा गैरवापर करू नये. |
| 94 | खोट्याच्या कपाळी गोटा | वाईट कृत्य करणार्‍याला माणसाचे शेवटी वाईटच होते. |
| 95 | गरजवंताला अक्कल नसते | गरजेमुळे अडलेल्या व्यक्तीला इतरांच्या म्हणण्यापुढे मान डोलवावी लागते. |
| 96 | गर्वाचे घर खाली | गर्विष्ठ माणसाची कधीतरी फजिती होतेच. |
| 97 | गरज सरो नि वैध मरो | आपले काम झाले की उपकार कर्त्याची पर्वा न करणे. |
| 98 | गर्जेल तो पडेल काय | केवळ गाजावाजा करणार्‍या व्यक्तीच्या हातून फारसे काही घडत नसते. |
| 99 | गाढवाला गुळाची चव काय? | मुर्खाला चांगल्या गोष्टीची किंमत कळत नाही. |
| 100 | उचलली जीभ लावली टाळ्याला | विचार न करता बोलणे. |
| 101 | उतावळा नवरा गुडघ्याला बाशिंग | प्रसंगी हास्यास्पद ठरेल आशा प्रकराच्या उतावळेपणा दाखविणे. |
| 102 | उथळ पाण्याला खळखळाट फार | थोडासा गुण अंगी असणारा माणूस जास्त बढाई मरतो. |
| 103 | उस गोड लागला म्हणून मुळासकट खाऊ नये | कोणत्याही चांगल्या गोष्टीचा किंवा एखाद्याच्या चांगुलपणाचा प्रमाणाबाहेर फायदा घेऊ नये. |
| 104 | गाढवांचा गोंधळ, लाथांचा सुकाळ | मूर्ख लोक एकत्र आल्यावर मूर्खपणाचेच कृत्य करणार |
| 105 | गाव करी ते राव ना करी | श्रीमंत व्यक्ति स्वत:च्या बळावर जे करू शकत नाही ते एकीच्या बळावर सामान्य माणसे करू शकतात. |
| 106 | गुरुची विद्या गुरूला फळली | एखाद्याचा डाव त्याच्यावरच उलटणे. |
| 107 | गुळाचा गणपती गुळाचाच नैवेद्य | ज्याची वस्तु त्यालाच भेट देणे. |
| 108 | गोगलगाय नि पोटात पाय | एखाद्याचे खरे स्वरूप न दिसणे. |
| 109 | ढवळ्या शेजारी पवळ्या बांधला वाण नाही पण गुण लागला | वाईट माणसाच्या सहवासामध्ये चांगला माणूसही बिघडतो. |
| 110 | ताकापुरते रामायण | आपले काम होईपर्यंत एखाद्याची खुशामत करणे |
| 111 | अंथरूण पाहून पाय पसरावे | आपल्या ऐपतीप्रमाणे खर्च ठेवावा. |
| 112 | तंटा मिटवायला गेला गव्हाची कणिक करून आला | भांडण मिटविण्याऐवजी भडकावणे. |
| 113 | गाजराची पुंगी वाजली तर वाजली नाही तर मोडून खाली | एखादी गोष्ट साध्य झाली तर उत्तमच नाही तर तिचा दूसरा उपयोग करून घेणे. |
| 114 | आवळा देऊन कोहळा काढणे | क्षुल्लक गोष्टीचा मोबदल्यात मोठा लाभ करून घेणे. |
| 115 | आलीया भोगाशी असावे सादर | कुरकुर न करता निर्माण झालेली परिस्थिती स्वीकारणे. |
| 116 | अचाट खाणे मसणात जाणे | खाण्यापिण्यात अतिरके झाल्यास परिणाम वाईट होतो. |
| 117 | तोंड दाबून बुक्यांचा मार | एखाद्याला विनाकारण शिक्षा करणे आणि त्याला त्याबद्दल तक्रार करण्याचा मार्गही बंद करणे. |
| 118 | तेल गेले तूप गेले आणि हाती धुपाटणे राहिले | फायद्याच्या दोन गोष्टीमधून मूर्खपणामुळे एकही गोष्ट साध्य न होणे. |
| 119 | गोरागोमटा कपाळ करंटा | दिसायला देखणा पण नशिबाने दुर्दैवी व्यक्ती. |
| 120 | घर ना दार देवळी बिर्‍हाड | बायको पोरे नसणारा एकटा पुरुष किंवा शिरावर कोणतीही जाबाबदारी नसलेली व्यक्ती. |
| 121 | घर फिरले म्हणजे घराचे वासेही फिरतात | एखाद्यावर प्रतिकूल परिस्थिती आली म्हणजे सारेच त्याच्याबरोबर वाईटपणे वागू लागतात. |
| 122 | घरोघरी मातीच्याच चुली | सर्वत्र सारखीच परिस्थिती अनुभवास येणे. |
| 123 | घोडे खाई भाडे | धंद्यात फायद्यापेक्षा खर्च जास्त. |
| 124 | चढेल तो पडेल | गर्विष्ठ माणसाचा गर्व उतरल्याशिवाय राहत नाही. |
| 125 | चालत्या गाडीला खीळ | व्यवस्थीत चालणार्‍या कार्यात अडचण निर्माण होणे. |
| 126 | मामुजी मेला अन् गांव गोळा झाला | क्षुल्लक गोष्टीचा गवगवा करणे |
| 127 | मांजरीचे दात तिच्या पिल्लाला लागत नाही | आई वडिलांचे बोलणे लेकराच्या हिताचेच असते |
| 128 | मानेवर गळू आणि पायाला जळू | रोग एकीकडे उपाय भलतीकडे |
| 129 | मारुतीची शेपूट | लांबत जाणारे काम |
| 130 | मुंगीला मिळाला गहू कुठे नेऊ अन् कुठे ठेवू | छोट्याशा गोष्टींनीही हुरळून जाणे |
| 131 | मुंगीला मुताचा पूर | लोकांना लहान संकट ही डोंगराएवढी वाटते |
| 132 | मुलाचे पाय पाळण्यात दिसतात | लहान वयातच व्यक्तीच्या गुणदोषांचे दर्शन होते |
| 133 | मूर्ख लोक भांडते वकील घरी बांधते | मूर्खांचे भांड अन् तिसऱ्याचा लाभ |
| 134 | म्हशीला मणभर दूध | मेल्यावर गुणगान करणे |
| 135 | चमत्काराशिवाय नमस्कार नाही, पराक्रमावाचून पोवाडा नाही | लोकांना काही विशेष कार्य करून दाखविल्याशिवाय लोक मान देत नाहीत. |
| 136 | जलात राहुन माशांशी वैर करू नये | ज्यांच्या सहवासात राहावे लागते त्यांच्याशी वैर करून नये. |
| 137 | जन्माला आला हेला, पाणी वाहून मेला | निरक्षर किंवा निर्बुद्ध माणसाचे आयुष्य शारीरिक कष्टामध्येच जाते. |
| 138 | जळत घर भाड्याने कोण घेणार | नुकसान करणार्‍या गोष्टीचा स्वीकार कोण करणार. |
| 139 | जावे त्याच्या वंशा तेव्हा कळे | दुसर्‍याच्या स्थितीत आपण स्वत:जावे, तेव्हा तिचे खरे ज्ञान आपणास होते. |
| 140 | ज्या गावाच्या बोरी त्याच गावच्या बाभळी | एकमेंकाचे वर्म माहीत असणार्‍या माणसांशी गाठ पडणे. |
| 141 | ज्याचे खावे मीठ त्याचे करावे निट | जो आपल्या वर उपकार करतो त्या उपकार कर्त्याला स्मरण करून त्याच्या यशासाठी प्रयत्न करावेत. |
| 142 | जशी देणावळ तशी धुणावळ | मिळणार्‍या मोबदल्याच्या प्रमाणातच काम करणे. |
| 143 | ज्याचे करावे बरे तो म्हणतो माझेच खरे | एखाद्याचे भले करायला जावे तर तो विरोधच करतो व आपलाच हेका चालवतो. |
| 144 | जी खोड बाळ ती जन्मकळा | लहानपणीच्या सवयी जन्मभर टिकतात. |
| 145 | ज्याच्या हाती ससा तो पारधी | ज्याला यश मिळाले तो कर्तबगार |
| 146 | जित्याची खोड मेल्याशिवाय जात नाही | मूळचा स्वभाव आयुष्यात कधीच बदलत नाही. |
| 147 | जिच्या हाती पाळण्याची दोरी ती जगाते उद्धरी | मातेकडून बालकावर सुसंस्कार होतात म्हणून ते भविष्यात कर्तुत्ववान ठरते. |
| 148 | झाकली मूठ सव्वा लाखाची | व्यंग गुप्त ठेवणेच फायद्याचे असते. |
| 149 | घरचे झाले थोडे, व्याह्याने धाडले घोडे | स्वत:च्या कामाचा व्याप अतोनात असताना दुसर्‍यांने आपलेही काम लादणे. |
| 150 | घर पहावे बांधून लग्न पहावे करून | अनुभवाने माणूस शहाणा होतो. |
| 151 | घटका पाणी पिते घड्याळ टोले खाते | आपापल्या कर्मानुसार परिणाम भोगावे लागतात. |
| 152 | टाकीचे घाव सोसल्याशिवाय देवपण येत नाही | कष्ट केल्याशिवाय मोठेपणा मिळत नाही. |
| 153 | टिटवी देखील समुद्र आटविते | सामान्य क्षुद्र वाटणारा माणूस प्रसंगी महान कार्य करू शकतो. |
| 154 | डोळ्यात केर आणि कानात फुंकर | रोग एक आणि उपचार दुसराच |
| 155 | डोंगर पोखरून उंदीर काढणे | प्रचंड परिश्रम घेवूनही अल्प यश प्राप्ती होणे. |
| 156 | गाढवाच्या पाठीवर गोणी | एखाद्या गोष्टीची अनूकुलता असून उपयोग नाही. तर तिचा फायदा घेता यायला हवा. |
| 157 | तळे राखील तो पाणी चाखील | आपल्याकडे सोपविलेल्या कामाचा थोडाफार लाभ मिळविण्याची प्रत्येकाची प्रवृत्ती असते. |
| 158 | बुडत्याला काडीचा आधार | घोर संकट काळी मिळालेली थोडीशी मदत देखील महत्त्वाची ठरते |
| 159 | पुढे तिखट मागे पोचट | दिसायला फार मोठी पण प्रत्यक्षात तसे नसणारे |
| 160 | पै दक्षिण लक्ष प्रदक्षिणा | पैसा कमी काम जास्त |
| 161 | पोटी कस्तुरी वासासाठी फिरे भिरीभिरी | स्वतः जवळच असणारी वस्तू शोधण्यासाठी इतरत्र फिरणे |
| 162 | पोर होईल ना व सवत साहिना | आपल्याकडून होत नाही व दुसऱ्यालाही करू द्यायचे नाही |
| 163 | फासा पडेल तो डाव राजा बोलेल तो न्याय | राजाने दिलेला न्याय मनाविरुद्ध असला किंवा चुकीचा असला तरी तो मानावा लागतो |
| 164 | फुले वेचली तिथे गोवर्या वेचणे | जेथे सुख भोगले तेथे वाईट दिवस पाहण्याचे नशिबी येणे |
| 165 | बैल गेला आणि झोपा केला | एखादी गोष्ट होऊन गेल्यावर तिचे निवारण करण्यासाठी केलेली व्यवस्था व्यर्थ ठरते |
| 166 | बोलेल तो करेल | काय केवळ बडबड करणाऱ्याकडून काहीही होऊ शकत नाही |
| 167 | बोडकी आली व केस कर झाली | विधवा आली अन लग्न लावून गेली |
| 168 | भटाला दिली ओसरी भट हातपाय पसरी | एखाद्याला आश्रय दिला तर तो त्यावर समाधान न मानता अधिक फायदा घेण्याचा प्रयत्न करतो |
| 169 | भरवशाच्या म्हशीला टोणगा | ज्या व्यक्तीवर अति विश्वास आहे नेमक्या अशाच व्यक्ती कडून विश्वासघात होणे |
| 170 | भित्यापाठी ब्रह्मराक्षस बिद्री | व्यक्ती काही कारण नसताना भीत असते |
| 171 | दोन मांडवांचा वऱ्हाडी उपाशी | दोन गोष्टीवर अवलंबून असणाऱ्या चे काम होत नाही. |
| 172 | दृष्टीआड सृष्टी | आपल्या मागे जे चालते त्याकडे दुर्लक्ष करावे. |
| 173 | धर्म करता कर्म उभे राहते | एखादी चांगली गोष्ट करत असताना पुष्कळदा त्यातून नको ती निष्पत्ती होते. |
| 174 | धनगराची कुत्रे लेंड्यापाशी ना मेंढ्यापाशी | कोणत्याच कामाचे नसणे. |
| 175 | धार्याला (मोरीला) बोळा व दरवाजा मोकळा | छोट्या गोष्टीची काळजी घेणे परंतु मोठी कडे दुर्लक्ष करणे. |
| 176 | धिटाई खाई मिठाई, गरीब खाई गचांड्या | गुंड व आडदांड लोकांचे काम होते तर गरिबांना यातायात करावी लागते. |
| 177 | नकटीच्या लग्नाला सतराशे विघ्ने | दोषयुक्त काम करणाऱ्यांच्या मार्गात एक सारख्या अनेक अडचणी येतात |
| 178 | भिंतीला कान असतात | गुप्त गोष्ट उघड झाल्याशिवाय राहात नाही |
| 179 | चोरावर मोर | एखाद्या गोष्टीच्या बाबतीत दुसर्‍यावर कडी करणे. |
| 180 | जळत्या घराचा पोळता वासा | प्रचंड नुकसानीतून जे वाचले ते आपले म्हणून समाधान मानावे. |